گزارش عملکرد اُکالا در سال ۱۴۰۳ که از سوی این پلتفرم با نام «رسیدن و رساندن» منتشر شده، تصویری کمّی از دامنۀ فعالیت آن در بازار خرده‌فروشی آنلاین ایران ارائه می‌دهد. بر اساس این گزارش، «تعداد کاربران» اُکالا کمی کمتر از ۲۳ میلیون نفر اعلام شده است. فعالیت در ۲۴۸ شهر، وجود بیش از ۳ هزار فروشگاه فعال و رشد ۵۶٫۷۲ درصدی تعداد سفارش‌ها نسبت به سال قبل، از دیگر داده‌های اصلی ارائه‌شده در این گزارش است.
گسترۀ فعالیت و شاخص‌های اصلی
اُکالا فعالیت خود را در سال ۱۳۹۶ با هدف اعلام‌شدۀ «ایجاد راهی ساده و در دسترس برای خرید آنلاین محصولات سوپرمارکتی» آغاز کرد. اُکالا درحال‌حاضر، در تمام استان‌ها و بیش از ۲۰۰ شهر ایران فعال است. گزارش اُکالا «تعداد کاربران» پلتفرم را ۲۲٬۸۴۴٬۰۰۳ نفر عنوان کرده است، هرچند در گزارش مشخص نشده است که منظور از «تعداد کاربران» دقیقاً چیست و آیا این عدد به کاربران ثبت‌نام‌شده، حساب‌های فعال یا تعداد نصب‌ها اشاره دارد.
شبکۀ فروشگاه‌های فعال اُکالا در سال ۱۴۰۳ شامل ۳٬۱۹۱ واحد بوده است: ۱٬۳۴۶ فروشگاه در تهران با رشد ۱۳۵ درصدی نسبت به سال قبل و ۱٬۸۴۵ فروشگاه در سایر شهرها با رشد ۴۴ درصدی. تعداد سفارش‌ها در مقایسه با سال ۱۴۰۲ رشد ۵۶٫۷۲ درصدی داشته و بالاترین حجم سفارش ماهانه به ۳٬۵۰۴٬۷۵۹ سفارش رسیده است.
روزهای پرترافیک، شبکۀ فروشگاه‌ها و لجستیک
طبق گزارش، دوم اسفند ۱۴۰۳ روزی بوده که حجم فعالیت اُکالا در چند شاخص کلیدی به بالاترین میزان سال رسیده است. در این تاریخ، ۲۱۲٬۰۴۲ سفارش در طول یک روز ثبت شده و اوج هم‌زمانی سفارش‌ها به ۲۲٬۷۵۴ سفارش در یک ساعت رسیده است. همچنین، مجموع ۱٬۳۳۹٬۳۴۲ قلم کالا در همین روز به فروش رسیده است. مدیریت و تحویل این حجم از سفارش‌ها با مشارکت حدود ۱۰ هزار سفیر در سراسر کشور انجام شده است.به گفته اُکالا، این آمار و ارقام رکوردی تازه در صنعت فروش محصولات سوپرمارکتی ثبت کرده است.
شبکۀ تحویل اُکالا در این سال با بیش از ۸۹ هزار سفیر فعال کار کرده است. بنا بر داده‌های ارائه‌شده، ۷۵ درصد از سفارش‌ها در کمتر از ۳۵ دقیقه به دست مشتریان رسیده و نرخ تحویل موفق در کل سال معادل ۹۷ درصد بوده است. برای تحقق این پوشش، اُکالا از همکاری با دو شرکت حمل‌ونقل آنلاین، الوپیک و تپسی، بهره برده است.
شبکۀ فروش اُکالا در سال ۱۴۰۳ شامل دو دستۀ اصلی فروشگاه بوده است:
- فروشگاه‌های زنجیره‌ای که ویژگی‌هایی مانند موجودی بالای کالاهای اساسی، تخفیف‌های گسترده، پوشش جغرافیایی وسیع و پشتوانۀ تأمین متمرکز دارند. نمونه‌های این گروه در گزارش، فروشگاه‌های افق کوروش، هایپرفامیلی و گندم معرفی شده‌اند.
- فروشگاه‌های محلی که تمرکز آن‌ها بر تنوع برند، عرضۀ کالاهای خاص یا وارداتی، دسترسی در مقیاس محلی و تأمین اقلام روزمره در محله‌هاست. این گروه شامل سوپرمارکت‌های یاران دریان و سورنا، سایر سوپرمارکت‌ها، میوه‌فروشی‌ها و نانوایی‌ها می‌شود.
بر اساس داده‌های گزارش، تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای نسبت به سال ۱۴۰۲ رشد ۵۵ درصدی داشته و تعداد سوپرمارکت‌ها (شامل واحدهای محلی) با رشد ۳۰۴ درصدی همراه بوده است.
از نظر پراکندگی جغرافیایی، استان‌های تهران و خراسان رضوی بیشترین تعداد شهرهای فعال را در پلتفرم دارند. در میان شهرها نیز برخی شاخص‌های رشد قابل‌توجه گزارش شده است: رشد ۱۳۵ درصدی تعداد فروشگاه‌ها در تهران، افزایش ۱۰۷ درصدی تعداد خریداران در فردیس، رشد ۱۲۹ درصدی تعداد سفارش‌ها در کرج، بیشترین استفاده از کد تخفیف در گنبدکاووس و بیشترین استفادۀ سریع از تخفیف‌های ساعتی در برازجان.
الگوهای خرید و برنامه‌های تخفیفی
طبق گزارش سال ۱۴۰۳، اُکالا علاوه بر تحویل سریع، امکان ارسال زمان‌بندی‌شده را نیز در اختیار کاربران قرار داده است؛ قابلیتی که به مشتریان اجازه می‌دهد زمان دریافت سفارش را از پیش تعیین کنند. در میان بازه‌های زمانی، ساعت ۱۰ تا ۱۱ صبح بیشترین استقبال را داشته و بیش از ۳۴۰ هزار نفر این زمان را برای تحویل سفارش‌های خود انتخاب کرده‌اند.
از سوی دیگر، پرترافیک‌ترین زمان ثبت سفارش‌های زمان‌بندی‌شده بین ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب بوده است؛ بازه‌ای که بیش از ۲۵۰ هزار سفارش در آن ثبت شده است. همچنین، حدود ۳۰ هزار کاربر در فاصلۀ ساعت ۳ تا ۴ بامداد سفارش‌هایی را برای تحویل در ادامۀ روز ثبت کرده‌اند، که نشان‌دهندۀ استفاده از پلتفرم در ساعات غیرمعمول شبانه‌روز است.
در بخش برنامه‌های تخفیفی، دو طرح اصلی گزارش شده است:
- «سوپر تخفیف»: یک جشنوارۀ ماهانه که در آن کالاهای سوپرمارکتی در دسته‌بندی‌های مختلف با تخفیف‌هایی تا ۶۰ درصد عرضه می‌شوند. در سال ۱۴۰۳، مجموعاً ۳٬۵۰۰ قلم کالا در ۴۷ دسته‌بندی متفاوت در این قالب ارائه شده است.
- «اُتایم»: سازوکاری که هر دو ساعت یک‌بار مجموعه‌ای از کالاهای پرتخفیف را عرضه می‌کند و بنا بر گزارش، یکی از بخش‌های پرمصرف پلتفرم محسوب می‌شود.
گزارش همچنین برآوردی از صرفه‌جویی مشتریان وفادار ارائه می‌دهد. بر این اساس، کاربرانی که حداقل یک بار در ماه از اُکالا خرید کرده‌اند، به طور میانگین ۳۲٬۴۵۰٬۰۰۰ ریال در سال صرفه‌جویی داشته‌اند؛ ۱۹٬۰۵۰٬۰۰۰ ریال از محل تخفیف‌ها و ۱۳٬۴۰۰٬۰۰۰ ریال از محل ارسال رایگان. این گروه از مشتریان همچنین در طول سال به طور متوسط ۱۷ ساعت زمان کمتری برای خرید صرف کرده‌اند.
ترکیب و سهم گروه‌های کالایی در فروش اُکالا
ترکیب فروش اُکالا در سال ۱۴۰۳ از دو منظر «سهم تعدادی» و «سهم ریالی» گزارش شده است. در بخش سهم تعدادی، بیشترین حجم فروش مربوط به گروه لبنیات با ۲۷ درصد و پس از آن تنقلات با ۲۵ درصد بوده است. گروه نوشیدنی ۱۰ درصد، خواروبار ۸ درصد، شوینده و نظافت منزل ۷ درصد و چاشنی و ادویه ۵ درصد از فروش تعدادی را به خود اختصاص داده‌اند؛ سایر گروه‌ها هر یک سهمی کمتر از ۵ درصد داشته‌اند.
در بخش سهم ریالی، لبنیات با ۲۱ درصد همچنان بیشترین سهم را داشته است. خواروبار با ۱۴ درصد، شوینده و نظافت منزل با ۱۱ درصد، تنقلات با ۱۱ درصد، نوشیدنی با ۹ درصد و چاشنی و ادویه با ۷ درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. سایر گروه‌ها از جمله «مادر و کودک» – که تنها در فهرست ریالی آمده – سهمی کمتر از ۷ درصد داشته‌اند.
گزارش به عدم انطباق کامل بین دو شاخص اشاره ندارد، اما مقایسۀ داده‌ها نشان می‌دهد که ترکیب گروه‌ها در سنجش تعدادی و ریالی کاملاً یکسان نیست.
سازمان، نیروی انسانی و خدمات پشتیبانی اُکالا
بر اساس گزارش، اُکالا در سال ۱۴۰۳ مجموعاً ۴۹۲ نفر نیروی انسانی در ۱۵ دپارتمان مختلف داشته است. ترکیب جنسیتی این نیروها شامل ۴۵ درصد زن و ۵۵ درصد مرد بوده است. از نظر نوع همکاری، ۶۸ درصد به‌صورت حضوری، ۲۶ درصد دورکار و ۶ درصد به شکل ترکیبی فعالیت کرده‌اند.
در حوزۀ خدمات پس از فروش، گزارش به شاخص‌هایی از عملکرد پشتیبانی اُکالا اشاره دارد. امتیاز رضایت مشتریان از پشتیبانی ۴٫۷ از ۵ اعلام شده است. میانگین زمان مکالمۀ کارشناسان با مشتریان ۱۴۰ ثانیه و میانگین زمان انتظار پیش از پاسخ‌گویی ۴۰ ثانیه بوده است.
بر اساس داده‌ها، ۸۷ درصد از مشکلات مشتریان در همان تماس اول و ۸۶ درصد از کل موارد در کمتر از یک ساعت برطرف شده‌اند. همچنین، سرعت پاسخ‌گویی به درخواست‌های ثبت‌شده در سامانۀ پشتیبانی (تیکت‌ها) نسبت به سال گذشته ۴۸ درصد بهبود یافته است.
آنچه از گزارش اُکالا برمی‌آید
گزارش سال ۱۴۰۳ اُکالا تصویری نسبتاً کامل از شاخص‌های عملیاتی و سازمانی این پلتفرم ارائه می‌دهد، اما در برخی حوزه‌ها شفافیت کافی ندارد. به‌ویژه شاخص «تعداد کاربران» بدون تعریف دقیق یا تفکیک بر اساس نوع فعالیت کاربران (ثبت‌نام‌شده، فعال ماهانه یا خریداران واقعی) ارائه شده که ارزیابی واقعی دامنۀ نفوذ پلتفرم را دشوار می‌کند.
همچنین، نبود داده‌های مالی کلیدی مانند ارزش ناخالص معاملات، میانگین ارزش سفارش و سهم بازار، مقایسۀ این پلتفرم با دیگر بازیگران حوزۀ خرده‌فروشی آنلاین را محدود می‌سازد. بااین‌حال، روندهای گزارش‌شده، از جمله رشد قابل‌توجه سفارش‌ها، توسعۀ شبکۀ فروشگاه‌ها و بهبود سرعت تحویل، نشان‌دهندۀ گسترش عملیات و افزایش ظرفیت‌های لجستیکی اُکالا در سال مورد بررسی است.
