دومین «گزارش جامع روابط‌عمومی تریبون» با هدف بررسی وضعیت حوزۀ روابط‌عمومی در سال ۱۴۰۲ منتشر شد.
میزان مشارکت متخصصان روابط‌عمومی در پژوهش امسال تریبون با ۴۲ درصد رشد نسبت به سال ۱۴۰۱ به ۳۶۸ نفر رسید. عددی که به نسبت متخصصان روابط‌عمومی در کشور، نه‌تنها جامعۀ آماری کافی را برای انتشار گزارش جامع لحاظ نمی‌کند، بلکه نسبت شرکت‌کنندگان در آن نیز به طور جدی منجر به خطای پژوهش می‌شود.
عمدۀ شرکت‌کنندگان در این گزارش متخصصان فعال در شرکت‌های خصوصی هستند و همین مسئله تقریباً تمام نتایج گزارش را تحت‌تأثیر قرار داده است. درحالی‌که در ایران صدها نهاد دولتی اصلی و هزاران ادارۀ دولتی در استان‌ها فعال هستد، اما کمتر از 100 متخصص ارتباطات از دستگاه‌های دولتی در این نظرسنجی شرکت‌کرده‌اند و بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان اعلام کرده‌اند که در شرکت‌های خصوصی مشغول به فعالیت هستند.
برای اینکه تعداد متخصصان روابط‌عمومی دولتی را بدانیم کافی است به آماری که سازمان اداری و استخدامی کشور در سال 1401 منتشر کرده است رجوع کنیم. مطابق آمار این سازمان، تعداد دستگاه اجرایی کل کشور در سال 1401، بیش از 4800 دستگاه و تعداد کل کارمندان دولت بیش از 2.2 میلیون نفر است. به عبارت دیگر، در کشور هزاران نفر متخصص روابط‌عمومی تنها در بدنۀ دولت فعالیت می‌کنند که مشخصاً تریبون در این گزارش نتوانسته این پرسشنامه را در اختیار آن‌ها قرار بدهد یا آن‌ها را برای تکمیل این پرسشنامه قانع کند.
از طرفی ترکیب متخصصان روابط‌عمومی در بخش خصوصی با دستگاه‌های دولتی و سنجش یکجای آن‌ها کار پیچیده‌ای است. از یکسو تعاریف سازمان‌های خصوصی و دولتی از این موقعیت شغلی و وظایف آن با هم متفاوت است و از سوی دیگر، همان‌گونه که مهدی امیرپور -مدیر روابط عمومی دیجی‌کالا- در یادداشت خود در این گزارش هم به آن اشاره کرده، «غیر از چند شرکت پیشرو در این حوزه بعید است که در شرکت‌های دیگر روابط‌عمومی جایگاه خود را به درستی در ساختار تعریف کرده باشد.»
بنابراین پیش از هرچیزی باید به این نکته توجه داشت که در گزارش‌های این‌چنینی تعداد کم و توزیع نادرست پاسخ‌دهندگان باعث می‌شود تا گزارش نتایج قابل تعمیمی نداشته باشد و نمی‌توان آن را گزارش جامعی دانست.
داده‌های ترکیبی
نگارندگان گزارش در بسیاری صفحات تلاش کرده‌اند تا نتایج حاصل از داده‌های ترکیبی دوگانه یا چندگانۀ جنسیت، سن، محل کار و… با پارامترهای اصلی گزارش را هم منتشر کنند و بر اساس آن تحلیل ارائه کنند. این داده‌های ترکیبی که منجر به حجیم شدن گزارش هم شده است، در برخی صفحات اطلاعات جدیدی را به مخاطب ارائه داده اما در بسیاری صفحات دیگر نه‌تنها ضروری نیستند، بلکه دید خاصی هم به خوانندۀ گزارش نمی‌دهند. از سوی دیگر، قابل تعمیم نبودن گزارش باعث شده تا این داده‌های ترکیبی در بسیاری مواقع منجر به نتایج عجیبی بشود. برای مثال، در صفحۀ 57 گزارش، در قسمت «نقش متخصصان روابط‌عمومی در شرکت‌ها بر اساس سابقه کار»، 14 درصد از کسانی که نقش استراتژیست در سازمان را داشته‌اند، کمتر از 1 سال سابقه کار دارند!
این مسئله منجر به پیچیدگی گرافیکی برخی صفحات گزارش هم شده است و خوانایی صفحات را برای مخاطب مشکل کرده است.
ارزش‌های گزارش روابط‌عمومی تریبون
اگر ویژگی جامع بودن و قابل تعمیم بودن گزارش را نادیده بگیریم و آن را به مثابۀ یک پژوهش در میان بخش کوچکی از متخصصان روابط‌عمومی تلقی کنیم، برخی از بخش‌های این گزارش می‌تواند بینشی از وضعیت متخصصان روابط‌عمومی بدهد و درعین‌حال، نسبت به گزارش اول تریبون هم بهبود جدی و ارزشمندی در آن شکل گرفته است.
یکی از نکات مثبت گزارش این است که نگارندگان آن پس از ارائۀ اعداد و آمار، مهمترین تحلیل حاصل از اعداد ارائه‌شده را در صفحۀ مجزایی ارائه داده‌اند. اگرچه این تحلیل شاید بهترین نتیجۀ حاصل از آمار ارائه‌شده نباشد، اما نمایانگر نگاه تریبون به ابعاد مختلف موضوع است.
توجه تریبون به موضوعاتی مانند نابرابری‌های جنسیتی، تعاملات درون‌سازمانی، ارتباط با حاکمیت، بودجۀ تیم‌های روابط‌عمومی، چالش‌های متخصصان، اهمیت دادن به ارتباطات داخلی، مسیر شغلی، معیارهای سنجش موفقیت، ارزشمندی برای رهبران سازمان، جایگاه سخنگو، دلایل خروج متخصصان، موارد استفاده از هوش مصنوعی و… در این گزارش نشان می‌دهد که تلاش شده تا ساختار گزارش به دغدغه‌های اساسی و بنیادین تیم‌های روابط‌عمومی پاسخ دهد.
اما مهمترین ارزش این گزارش را باید در تداوم انتشار گزارش‌های تریبون دانست. تداومی که اگر با بهبود روش‌ها همراه باشد، نشان‌دهندۀ عزم جدی این کسب‌وکار برای گزارش‌دهی مبتنی بر داده خواهد بود.
برای مطالعۀ نسخۀ کامل دومین گزارش جامع روابط‌عمومی تریبون، اینجا کلیک کنید.
