پلتفرم‌های VOD (ویدئو به‌درخواست) نقش مهمی در تغییر رفتار مصرف‌کنندگان محتوای دیجیتال در سراسر جهان ایفا کرده‌اند و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. گپ‌فیلم، یکی از بازیگران این عرصه در بازار ایران، به‌تازگی گزارش عملکرد سال ۱۴۰۲ خود را منتشر کرده است. این گزارش نگاهی به پیشرفت‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های این پلتفرم دارد و داده‌های قابل‌توجهی در مورد رفتار کاربران و جایگاه این پلتفرم در صنعت VOD ارائه می‌کند.
در نگاه نخست، گزارش عملکرد گپ‌فیلم برای سال ۱۴۰۲ به نظر جامع و قابل‌توجه می‌رسد، اما با بررسی دقیق‌تر می‌توان دریافت که بخش‌هایی از این گزارش به جنبه‌های تبلیغاتی نزدیک‌تر است تا ارائۀ یک تحلیل داده‌محور جدی. اطلاعاتی همچون میزان نصب و تعداد کاربران فعال ممکن است از نظر آماری جالب به نظر برسد، اما ارزش واقعی این داده‌ها بدون تحلیل عمیق‌تری از رفتار کاربران و تأثیرات محتوای ارائه‌شده در زمینۀ رقابت با دیگر پلتفرم‌ها چندان مشخص نیست. به‌علاوه، این گزارش به‌جای بررسی دقیق شاخص‌های عملکردی نظیر نرخ بازگشت کاربران یا میزان موفقیت در حفظ مشتریان، بیشتر به ارائۀ آماری که می‌تواند جذاب به نظر برسد، پرداخته است.
یکی از ایرادات قابل‌توجه این گزارش، استفاده از داده‌هایی است که به‌صورت کلی به صنعت VOD در ایران و کل کاربران ایرانی تعمیم داده شده است. به‌طور مثال، گزارش اشاره می‌کند که از هر هفت ایرانی، یک نفر کاربر گپ‌فیلم است. این ادعا نه‌تنها کمی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد، بلکه باعث می‌شود که واقعیت‌های بازار نادیده گرفته شود؛ چراکه بسیاری از کاربران ایرانی از طریق دیگر پلتفرم‌های VOD یا حتی وب‌سایت‌های غیررسمی و تورنت به محتوای ویدیویی دسترسی پیدا می‌کنند. نادیده گرفتن این قشر گسترده از کاربران که از مسیرهای غیررسمی برای تماشای فیلم و سریال استفاده می‌کنند، باعث می‌شود تا دیدگاه دقیقی از بازار واقعی VOD در ایران به دست نیاید.
از سوی دیگر، این گزارش در برخی بخش‌ها از لحنی حرفه‌ای و رسمی برخوردار است، درحالی‌که در بخش‌های دیگر از لحن محاوره‌ای استفاده شده است که انسجام کلی گزارش را تضعیف می‌کند. چنین تناقضاتی می‌تواند اعتبار گزارش را نزد خوانندگان کاهش دهد، به‌ویژه زمانی که انتظار می‌رود یک گزارش سالانه با دقت و تخصص بالایی تدوین شده باشد.
در نهایت، باید به این نکته توجه کرد که بازار VOD در ایران پیچیده‌تر از آن است که تنها به نصب و مشاهده محتوا محدود شود. رقابت میان پلتفرم‌های داخلی، عدم دسترسی به پلتفرم‌های جهانی به دلیل تحریم و گسترش روزافزون وب‌سایت‌های غیررسمی و اشتراک‌گذاری محتوا، واقعیت‌هایی هستند که در گزارش گپ‌فیلم به‌درستی منعکس نشده‌اند.
در ادامه به بررسی داده‌ها و اطلاعات ارائه شده در این گزارش خواهیم پرداخت.
رشد نصب‌ها و تعداد کاربران: جذب مخاطب بیشتر
بر اساس گزارش گپ‌فیلم، تعداد نصب‌های این پلتفرم در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۱۳ میلیون رسیده است. این میزان شامل بیش از ۵ میلیون نصب از گوگل‌پلی، ۳ میلیون نصب از کافه‌بازار، ۳ میلیون نصب از مایکت و بیش از ۲ میلیون بار دانلود مستقیم از وب‌سایت گپ‌فیلم است. تعداد کاربران فعال گپ‌فیلم نیز به‌طور مستمر در حال افزایش است. گپ‌فیلم در سال ۱۳۹۷ تنها ۱۴۶ هزار کاربر داشت، اما در سال ۱۴۰۲ این تعداد به بیش از ۱۰ میلیون نفر رسیده است.
تحلیل رفتار کاربران: تعامل و محبوبیت محتوا
یکی از بخش‌های مهم گزارش سال ۱۴۰۲ گپ‌فیلم، تحلیل رفتار کاربران این پلتفرم است. در روزی که یک قسمت جدید از انیمیشن محبوب «باب اسفنجی» منتشر شد، کاربران گپ‌فیلم در مجموع ۱۹ میلیون دقیقه محتوا تماشا کردند. این رقم معادل ۲۱۱ هزار بار مشاهدۀ یک مسابقۀ فوتبال است.
از نظر گروه‌های سنی، بیشترین تعداد کاربران گپ‌فیلم در گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ سال یا همان نسل Z قرار دارند. این گروه سنی به‌دلیل علاقۀ خاص به محتوای دیجیتال و سرگرمی‌های آنلاین، برای پلتفرم‌های VOD بسیار مهم است. ترکیب جنسیتی کاربران نیز نشان می‌دهد که ۶۲ درصد کاربران را آقایان و ۳۸ درصد را خانم‌ها تشکیل می‌دهند. از نظر جغرافیایی، تهرانی‌ها بیشترین تعداد کاربران را دارند، درحالی‌که اصفهانی‌ها به نسبت جمعیت، بیشترین کاربر را دارند. از سوی دیگر، کاربران شیرازی بیشترین زمان تماشای محتوا به ازای هر کاربر را ثبت کرده‌اند.
ژانرهای محبوب: ترجیحات کاربران گپ‌فیلم
در بخش دیگری از گزارش، داده‌های مربوط به ژانرهای محبوب کاربران گپ‌فیلم ارائه شده است. در میان سریال‌ها، ژانرهای درام، اکشن/ماجراجویی، تاریخی، انیمیشن و عاشقانه به ترتیب پرطرفدارترین ژانرها بودند. در دستۀ فیلم‌ها نیز اکشن، انیمیشن، ماجراجویی، درام و عاشقانه بیشترین علاقه‌مندی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین، بر اساس این گزارش، گپ‌فیلم تا پایان سال ۱۴۰۲ حدود ۶۰ هزار عنوان اپیزود محتوا در آرشیو خود داشته که ۲۵ هزار عنوان از آن‌ها دوبله بوده‌اند.
عملکرد پشتیبانی و تعامل با کاربران
یکی دیگر از بخش‌های قابل‌توجه گزارش، به عملکرد پشتیبانی گپ‌فیلم اختصاص دارد. گپ‌فیلم خدمات پشتیبانی خود را از طریق پیام‌های درون‌برنامه‌ای و تماس‌های تلفنی به کاربران ارائه می‌دهد. در طول سال ۱۴۰۲، بیش از ۴۷ هزار پیام درون‌برنامه‌ای به گپ‌فیلم ارسال شد که تیم پشتیبانی به همۀ آن‌ها پاسخ داد. همچنین، حدود ۹۵۰۰ کامنت در استورهای مختلف ثبت شد که به همۀ آن‌ها نیز پاسخ داده شده است.
تیم پشتیبانی در مجموع بیش از ۶۳ هزار تماس ورودی و خروجی با کاربران داشته و زمان میانگین مکالمات حدود ۵ دقیقه بوده است. میانگین زمان انتظار برای پاسخگویی نیز حدود ۳ دقیقه بوده است.
وضعیت صنعت VOD در جهان
صنعت VOD در جهان در حال تجربۀ رشد چشمگیری است. بر اساس داده‌های های استاتیستا، درآمد این صنعت از ۱۷.۲۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ به حدود ۹۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۷ این رقم به ۱۳۸ میلیارد دلار برسد. همچنین، پیش‌بینی می‌شود که تعداد کاربران این صنعت تا سال ۲۰۲۷ به ۱.۶ میلیارد نفر برسد.
برای خواندن نسخۀ کامل این گزارش می‌توانید از به صفحۀ رسمی این گزارش سر بزنید.
