در اواخر خرداد ماه سال ۱۴۰۲ دیجی‌کالا در رویداد برخط ایران ۲، گزارش سالانه خود را برای سال 1401 را منتشر کرد. این گزارش با ۹ فصل اولین گزارش دیجی‌کالا است که با محوریت ارائه بر بستر آنلاین (Online-First) منتشر شده است.
در رویداد برخط ایران ۲ علاوه بر چند ارائه از گزارش دیجی‌کالا، Digikala Awards، پنل تجارت الکترونیک ایران و نشست مطبوعاتی مدیران دیجی‌کالا با رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران نیز برگزار شد.
بررسی گزارش دیجی‌کالا از سال ۱۴۰۱ و مقایسه آن با گزارش سال ۱۴۰۰ حاوی نکات ارزشمندی برای برای فعالان ارتباطات کسب‌وکارها است که به آن در این مطلب خواهیم پرداخت. همچنین در خلال این موارد به نقاط قوت و ضعف این گزارش اشاره خواهیم کرد.
اهمیت توجه به فرم ارائه در ارتباطات معاصر
ارتباطات موثر هم‌قدم با تکنولوژی در حرکت است. همانطور که روزنامه‌ها مخاطبان بسیار محدودتری نسبت سایت‌های خبری آنلاین دارند، نمی‌توان تعداد مخاطبان گزارش در قالب Pdf را با گزارش‌های آنلاین مقایسه کرد. در این سال‌ها کسب‌وکارهای اکوسیستم فناوری علاوه بر فایل گزارش خود لندینگی از خلاصه و مهم‌‌ترین داده‌های گزارش ارائه می‌دادند. دیجی‌کالا در راستای این ضرورت یک قدم به‌پیش رفته و گزارش خود را با تقدم ارائه بر بستر آنلاین ارائه کرده است.
مزیت‌های بیشتری نیز در این فرم وجود دارد برای نمونه می‌توان در گزارش از سایر مدیوم‌های دیگر محتوایی مثل ویدیو نیز بهره جست. این گزارش تنها به متن، تصویر و نمودار محدود نشده است و در بخش‌های مختلف از ویدیو استفاده شده است. از طرفی گزارش تنها محدود به محتوای خود نیست. مخاطب می‌تواند کالاهای پرفروش را در پلتفرم دیجی‌کالا مشاهده و خریداری کنند و یا در فصل مسئولیت اجتماعی، برای آشنایی بیشتر با «دیجی‌کالا مهر» لینک صفحه آن ارائه شده است.
البته همچنان برای سایر مخاطبان نیز نسخه دیجیتال این گزارش قابل دانلود است. نسخه دیجیتال گزارش نیز باز طراحی شده است که در فرم و همچنین محتوا و محتوای متنی تفاوت‌هایی دارد. برای نمونه در دو صفحه توضیحاتی از گروه تجارت الکترونیک دیجی‌کالا ذکر شده است که در گزارش آنلاین مشاهده نمی‌شود.
انگیجمنت بیشتر با شخصی‌سازی برای مخاطب
دیجی‌کالا و کسب‌وکارهای دیگری مثل اسنپ، تپسی و فیدیبو در گذشته تجربه موفق این مدل ارتباطات را آزموده بودند. استفاده از این مدل محتوای شخصی‌سازی شده از تجربه کاربری فرد با کسب‌وکار با داستان‌گویی و نوستالژی اقدام شده که در ارتباطات این گزارش نقش مهمی ایفا می‌کند. در بخش «من و دیجی‌کالا»، دیجی‌کالا گزارشی از تجربه شخصی کاربران را در قالب لندینگی پویا به کاربران ارائه می‌دهد. در آن داده‌هایی مثل مدت زمان عضویت در دیجی‌کالا، اولین خرید، گران قیمت‌ترین، تعداد سفارشات سال 1401 کاربر و بسیاری داده‌های دیگر قابل مشاهده است.
این داده‌ها نیز با ادبیات و محتوای مناسبی ارائه شده است. طراحی و توسعه این بخش قطعا زمان و انرژی زیادی به خود اختصاص داده و در کنار توجه به جزئیات، خروجی برای طیف وسیعی از مخاطبان شیرین است. علاوه بر ارتقای تجربه مطالعه گزارش و درگیرسازی بیشتر با برند و گزارش، این نوع از ارتباطات در وایرال شدن گزارش نیز مفید خواهد بود.
فصل‌ها و داده‌های گزارش
با مقایسه دو گزارش سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ می‌توان اولویت‌های دیجی‌کالا را در ارائه اطلاعات مورد نظرش دید. همچنان بخش‌هایی مثل مرور تجارت الکترونیک ایران، مسئولیت اجتماعی و موارد دیگر اهمیت زیادی برای دیجی‌کالا دارند که می‌توان استمرار آن را در طی این سال‌ها مشاهده کرد. توجه دیجی‌کالا بر مرور و بررسی تجارت الکترونیک ایران در مقایسه آن با خاورمیانه و سایر کشورها به‌نوعی ارتباطات با حاکمیت تلقی می‌شود.
در گزارش سال 1400، سهم خرده فروشی آنلاین از کل بازار خرده فروشی ۴% ذکر شده این سهم برای سال ۱۴۰۱ نیز ۴% باقی‌مانده است. این در حالی است که این سهم برای ترکیه از ۹% به ۲۰% رسیده است. دیجی‌کالا، سایر کسب‌وکارها و گروهی از رسانه‌ها در تلاش و البته امیدوار هستند با نشان دادن این فرصت‌سوزی‌ها نقشی در اصلاح رویکرد حاکمیت داشته باشند.
علاوه بر بخش‌ها، بسیاری از شاخص‌های استفاده شده در گزارش همانند گزارش سال ۱۴۰۰ است. این بدان معناست که اگر کسب‌وکاری ساختار درست و مشخصی برای ارائه گزارش سال خود طراحی کند دیگر نیاز نیست سالانه زمان زیادی را برای طراحی ساختار خود صرف کند. علاوه بر بهبودها و اصلاحات در گزارش سال بعد می‌توان این زمان را صرف مواردی دیگر مانند نوآوری‌ها فرمی و پوشش رسانه‌ای گسترده‌تر کرد.
ارتباطات گزارش سال با انتشار پایان نمی‌یابد
گزارش برای مطالعه شدن است، بهترین گزارش‌ها نیز اگر پوشش کافی و مخاطب مورد نظر خود را پیدا نکند بی‌فایده خواهند بود. دیجی‌کالا برای این گزارش نیز همانند سال‌های گذشته نه‌تنها از ظرفیت رویداد برخط۲، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها بهره جسته است بلکه برای هرکدام نیز محتوای اختصاصی آن مدیوم را طراحی کرده است.
همچنین چه در فصل «من و دیجی‌کالا» و چه در هر بخش‌های مختلف به اشتراک گذاشتن فکر کرده است. در بخش «من و دیجی‌کالا» مخاطب می‌تواند با استفاده از گزینه اشتراک‌گذاری گزارش خودش و دیجی‌کالا را در قالب استوری اینستاگرام دریافت کند و به اشتراک بگذارد. این گزینه کمک به دیده شدن و وایرال شدن گزارش می‌کند.
دیزاین، گرافیک و تصاویر
توسعه و بهبودهای گزارش نسبت به سال گذشته تنها محدود به موارد ذکر شده نبود. با وجود اینکه گزارش سال 1400 دیجی‌کالا از لحاظ بصری با کیفیت بود، اما ارتقای کیفیت گرافیک دیزاین در این گزارش محسوس است. یکپارچگی فرمی، توجه به جزئیات و تجربه بصری طراحی شده، کیفیت بالای گزارش را بیش از پیش به چشم می‌آورد. اگرچه دیجی‌کالا در سالی که هوش مصنوعی یکی از ترندهای دنیای فناوری بود، تلاش کرده تا با تولید تصاویر توسط گزارش AI به این فناوری ادای احترام کند اما نمی‌توان بر استفاده اغراق‌آمیز از هوش مصنوعی در تصویرسازی و پتانسیل بیشتر عکس‌های رئال چشم پوشاند.
گزارش تعاملی و اینتراکتیو
ارائه گزارش Online-First علاوه بر ظرفیت‌هایی که به تولیدکنندگان می‌دهد، توقع استفاده از آن امکانات را نیز برای مخاطب ایجاد می‌کند. با وجود طراحی و توسعه حرفه‌ای، این گزارش می‌توانست به مراتب تعاملی‌تر باشد. طراحی نقش فعال‌تری برای مخاطب او را بیشتر با گزارش درگیر می‌کند. علی‌رغم مواردی محدود مثل استفاده از دکمه‌ها برای مطالعه بیشتر، ولی امکان تعامل دوسویه با مخاطب در این گزارش چندان فراهم نیست.
با آغاز این مسیر توسط دیجی‌کالا، می‌توان پیش‌بینی کرد که گزارش‌های آینده دیجی‌کالا و سایر کسب‌وکارهای فناورانه بسیار تعاملی‌تر شوند و از بازی‌وارسازی در ارائه گزارش‌ها بهره بگیرند.
جای خالی اعضای کوچک‌تر خانواده
با توسعه گروه دیجی‌کالا و رشد زیر مجموعه‌های گروه مثل دیجی‌کالا جت، دیجی‌نکست و گنجه، این گزارش فقط بر خود دیجی‌کالا متمرکز است. تعدادی از اعضای گروه دیجی‌کالا، امروزه کاملا شناخته شده هستند برای مثال دیجی‌پی در فروردین ماه گزارش سال 1401 خود را منتشر کرده است اما تعدادی دیگر از اعضای این خانواده در بین مخاطبان کمتر شناخته شده‌اند. دیجی‌کالا در این گزارش از پلتفرم‌هایی مانند گنجه و مگنت نامبرده است اما انتظار می‌رود تا از ظرفیت گزارش سال برای معرفی بیشتر این گروه از اعضای خانواده دیجی‌کالا و ارائه آمار عملکرد آنها بیشتر استفاده می‌کرد.
فرازها بدون فرودها
سال ۱۴۰۱ قرین اتفاقات تلخ و شرایط سختی برای مردم و کسب‌وکارها بود. قطعی‌های مکرر، فیلترینگ و شرایط اینترنت در پاییز و زمستان ۱۴۰۱ آسیب‌هایی برای کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ به‌همراه داشت. دیجی‌کالا اما در گزارش از آن روی سکه ۱۴۰۱ سخنی به میان نیاورده است. حمید محمدی مدیرعامل دیجی‌کالا در ارائه رویداد برخط ایران ۲ و پیش از این بارها به این موضوع و تاثیرش بر کسب‌وکارها اشاره کرد بود، اما به‌نظر می‌رسد امکان پرداختن به این موضوع حتی در نمودارها نیز وجود نداشته است.
در مقابل پادرو در گزارش سال ۱۴۰۱ خود به تاثیر فیلترینگ پرداخته و افت ۶۴% فروشگاه‌های خود را اعلام کرده است. گزارش این دست فرودهای کسب‌وکار، باورپذیری و اعتبار گزارش را بیشتر می‌کند و اثرگذاری آن را افزایش خواهد داد.
دیجی‌کالا زیر ذره‌بین ایسپا
دیجی‌کالا فرآِیندها و ابزارهای سازمانی خود برای ارزیابی دیدگاه‌ها و نگرش نسبت به خدمات و برندش را داشته و در گزارش‌ها مانند سایر کسب‌وکارها به آن استناد می‌کرده است. اینبار در گزارش سال 1401 دیجی‌کالا مشاهده می‌کنیم که علاوه بر ارائه گزارش از داده‌های این فرآِیندها و ابزارها، با همکاری مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) پژوهش اجتماعی دیگری انجام داده است. به گزارش دیجی‌کالا، پرسش‌نامه این پژوهش در بهمن ماه 1401 توسط ایسپا انجام شده است و خلاصه مشخصات جمعیت شناختی نمونه را نیز ارائه داده است. این دست همکاری‌های حرفه‌ای با سازمان‌ها و شرکت‌های متخصص اعتبار بیشتری به گزارش می‌دهد و صحت سایر ارزیابی‌های داخلی خود کسب‌وکار را برای ذی‌نفعان داخلی و خارجی نمایان می‌کند.
گزارش سال 1401 دیجی‌کالا را در این صفحه مشاهده کنید.
